De dood van de Turkse prediker Fethullah Gülen (83) valt ook in ons land bijzonder zwaar bij zijn aanhangers. “Ik hoop dat ik naar Amerika kan vertrekken om zijn begrafenis bij te wonen.”

Fethullah Gülen is op 83-jarige leeftijd overleden in de Verenigde Staten. Daar woonde hij sinds 1999 in zelfgekozen ballingschap. Zijn Himzet-beweging (letterlijk: ‘dienstbaarheid’) groeide in meer dan honderd landen, ook in België, uit tot een netwerk met duizenden scholen, moskeeën, bedrijven en goede doelen. Gülen promootte naar eigen zeggen een gematigde en moderne islam en zijn leer staat volgens de beweging voor ‘interculturele dialoog, wetenschap, democratie en spiritualiteit’.

Zijn overlijden komt bij zijn aanhangers hard aan. Dat vertellen Omer Torun, Fatih Cengiz en Ferhan Karakaya van Fedactio, een socioculturele koepelorganisatie die zich laat inspireren door de ideeën van Fetullah Gülen.

Ömer Torun is directeur van de Antwerpse afdeling van Fedactio. Hij ontmoette Fethullah Gülen de voorbije jaren vier keer. “Hij leerde me dat de islam te verenigen valt met de westerse waarden en normen.”

Als het even kan, stapt Ömer Torun woensdagochtend nog op het vliegtuig naar Amerika. “Ik hoop Gülens begrafenis te kunnen bijwonen”, zegt hij. “Ik ontmoette Gülen verschillende keren in zijn Chestnut retreat center in Amerika. Daar woonde ik onder meer zijn religieuze lessen bij. Hij startte dan telkens met het voordragen van enkele verzen uit de Koran. Vervolgens vergeleek hij verschillende opvattingen van die verzen en ging na wat ze vandaag voor ons kunnen betekenen.”

Gülen is Toruns religieuze gids. “Hij leerde me dat de islam te verenigen valt met de moderne westerse waarden en normen. Onderwijs was voor hem heel belangrijk. Hij zag dat de meeste problemen in de wereld veroorzaakt worden door onwetendheid. Ook heeft hij altijd ingezet op dialoog tussen de verschillende religies, culturen en ideeën en hechtte hij veel belang aan mensenrechten. Dialoog is de weg naar een duurzame vrede.”

Dat de mislukte coup in 2016 nog steeds voor spanningen zorgt tussen Erdogan- en Gülen-aanhangers in ons land, merkt ook hij. “Ik woonde tot 2021 in Gent. Daar kon ik zelfs niet meer naar de Turkse kapper. Ik kon alleen nog rondhangen in mijn vertrouwde omgeving. De haatdragende taal die door de Turkse media wordt gebruikt, blijft het conflict voeden. Wij kunnen het vrijdaggebed niet bijwonen in de moskee. Dan lopen we het risico om fysiek te worden aangevallen. Dus bidden we onder gelijkgezinden. Ik vind het persoonlijk erg spijtig dat Gülen in deze donkere periode is overleden.”

Ferhan Karakaya woont in Antwerpen. Ze is vrijwilligster bij Fedactio en richtte het educatieve centrum vzw Candela op waarmee ze huiswerkbegeleiding organiseert. “Gülen was 83 jaar lang onze wegwijzer.”

“Het is de visie van Gülen die ons verbindt. Wij zullen niet stoppen met ons werk nu hij er niet meer is”, zegt Ferhan Karakaya vastberaden. Binnen Fedactio is ze actief bij de vrouwenvereniging Inspiration. “We werken rond emancipatie en empowerment van vrouwen en organiseren interculturele activiteiten.”

“Ik ben zelf leerkracht van beroep en ben zo in contact gekomen met de Gülen-beweging”, vertelt ze. “Ik sta volledig achter zijn visie en zijn overlijden doet me dan ook veel verdriet. Hij was er wanneer we hem nodig hadden. Hij was spiritueel aanwezig en gaf ons veel moed, ook in moeilijke tijden.”

Gülen was hun wegwijzer, zegt Karakaya. “Daar heeft hij zijn leven aan gewijd.” Dat het ook in Antwerpen niet evident is om de ideologie van Gülen openlijk aan te hangen, heeft haar nooit afgeschrikt. “Wat ik doe, doe ik voor het belang van onze samenleving. Ik blijf niet hangen in een politiek die zich 3.000 kilometer verderop afspeelt. Als dat mensen niet aanstaat, dan staat het hen vrij zich om te draaien. Maar wij staan open voor iedereen. Naar onze huiswerkbegeleiding komen heel wat kinderen uit de Turkse gemeenschap. Hun ouders plaatsen het belang van hun kind voor op het politieke.”

“Ik denk dat we makkelijk kunnen zeggen dat het verlies van Gülen iedereen zwaar valt”, zegt Fatih Cengiz, algemeen woordvoerder van Fedactio. “De ideeën van Gülen zijn universeel. Dat is wat ons zo aanspreekt.”

“Gülen toonde aan dat de islamitische religie verenigbaar is met universele waarden, zoals het belang van onderwijs. Hij heeft erg veel mensen geïnspireerd, maar voor de strenge gelovigen in Turkije was hij te liberaal en de seculieren verweten hem van het land een islamitische staat te willen maken. In mijn ogen was hij gematigd en open-minded naar iedereen toe”, zegt Cengiz. “Hij wilde met iedereen in dialoog, ongeacht iemands overtuiging.”

Na de mislukte coup in 2016 braken voor Fedactio moeilijke tijden aan. “Het was een moment van bezinning. Maar wij kijken hoe we iets kunnen doen voor onze samenleving en grote tegenstand krijgen we intussen niet meer. Al ligt het nog steeds gevoelig te zeggen dat je de Hizmet-beweging aanhangt. Dat kan nog altijd voor spanningen binnen de Turkse gemeenschap zorgen. Het gevolg is dat er liever weinig tot niet over wordt gesproken.”

 

Wie was Fethullah Gülen?

Fethullah Gülen werd in 1941 geboren in Erzurum, in het oosten van Turkije. Als twintiger trok hij naar Izmir, in het westen. Hij ging van deur tot deur om te preken en bouwde een netwerk van studentenhuizen en pensions, waar studenten terechtkonden voor academische hulp. Hij richtte ook scholen en liefdadigheidsorganisaties op, en tegen de jaren tachtig had hij over heel het land volgelingen.

Aanvankelijk bestond er een innige samenwerking tussen Gülen en huidig president Erdogan. Erdogan kwam in 2002 aan de macht met een religieuze agenda. Gülen trok aan zijn touwtjes binnen het gerecht, om ervoor te zorgen dat er niet te veel seculiere tegenstand kwam tegen die agenda.

Maar gaandeweg begon Erdohan Gülen te zien als een bedreiging voor zijn eigen machtspositie. De alliantie brak in 2013 toen Erdogan werd geraakt door een corruptieschandaal en het politiemensen en aanklagers uit de Gülenbeweging bleken te zijn die achter het corruptieonderzoek zaten. Er kwam een arrestatiebevel tegen Gülen. Zijn beweging werd begin 2016 gebrandmerkt als terreurorganisatie. In juli van dat jaar volgde een couppoging door delen van het leger die na enkele uren de kop werd ingedrukt. Gülen zou achter die mislukte staatsgreep gezeten hebben, maar heeft dat zelf altijd ontkend. (evw)

 

 

Bron: Gazet van Antwerpen

 

https://www.gva.be/cnt/dmf20241022_96660495