Is secularisatie een louter westers of wereldwijd fenomeen? Kent ook de islam die sociologische evolutie? Docenten Hakim Marmouri en Mohamed El Fadili zien dat moderne, westerse moslimjongeren alleszins niet minder levensbeschouwelijke vragen stellen. “Zij willen vooral ten volle deelnemen aan deze wereld en accepteren verschillende wereldbeelden.”

 

Verschillende krachten beïnvloeden het secularisatieproces bij moslimjongeren. Aan de ene kant zijn ze bezig met vragen over identiteit en aansluiting, waarvan religie en cultuur een belangrijk onderdeel zijn. Als islamleerkracht zagen we zelf dat de interesse bij de leerlingen daarvoor constant en hoog was, wat in lijn ligt met veldonderzoek over de evolutie van religiebeleving bij moslimjongeren. Aan de andere kant hebben moslims, zoals socioloog Ural Manço het zegt, hun algemene levensstijl significant in lijn gebracht met hun Europese sociale omgeving. Meer gemixte vriendengroepen, stijgende doorstroming naar het hoger onderwijs, sociaaleconomische vooruitgang. Deze vorm van socialisering werkt zeker ook op het vlak van religie(beleving).

 

Uiterlijke religiositeit
Toch is interpretatieve voorzichtigheid geboden. Secularisering of haar ‘tegenhanger’ islamisering wordt vaak afgeleid van uiterlijke indicatoren, zoals moskeebezoek of het dragen van een hoofddoek, maar die leggen maar een stukje van het verhaal bloot en dat kan misleidend zijn. Iemand kan bijvoorbeeld praktiserend zijn en toch geseculariseerd; maar ook omgekeerd. Het best maken we een onderscheid tussen secularisering enerzijds en het intrinsieke karakter van filosofisch-religieuze vraagstelling anderzijds. Vlaamse jongeren hebben vandaag niet minder belangstelling voor religie of levensbeschouwelijke vragen. Jaarlijks schrijft een niet onaanzienlijk aantal niet-moslims zich in voor lessen islamitische godsdienst. Jongeren haken niet af omdat religie irrelevant zou zijn, maar omdat de inhoudelijke focus soms verkeerd ligt en omdat het hen niet werkelijk aanzet tot denken.

 

Ontmoeting
Religie kan op school een belangrijke brugfunctie vervullen. We gaan daar soms te vlug aan voorbij. Religie kan ontmoeting tussen verschillende groepen teweegbrengen. Er komt een aantal vragen op tafel die essentieel zijn, maar waar geen consensus over bestaat. Indien er slechts één antwoord was en dat wetmatig zou vastliggen, zou de aanleiding tot ontmoeting wegvallen.

 

Dialoogscholen
Het mooie aan deze dynamiek van ontmoeting is dat het gevoel van waardering groeit wanneer de ene groep overeenkomsten herkent in de andere. Dat christelijke, vrijzinnige en moslimleerlingen samen schoollopen kan een gevoel van verbondenheid en burgerschap doen ontstaan.

Zowel het katholiek onderwijs met de dialoogscholen als het GO! met ruimte voor LBV en ILD tracht deze ontmoeting op unieke wijze te faciliteren. Moslimjongeren zijn niet echt bezig met bespiegelingen over de zogenaamd goddeloze westerse samenleving. Zij willen ten volle deelnemen aan deze wereld, en zijn in die zin ook postmodern, accepteren met andere woorden dat verschillende wereldbeelden naast elkaar bestaan. Ze liggen vooral wakker van de vraag ‘hoe pas ik in dat geheel?’. 

 

Evoluties
Tendensen in secularisatie zijn moeilijk te voorspellen, omdat dat vaak wordt afgemeten aan uiterlijke religiositeit. Bovendien is men er lang van uitgegaan dat – door de voortschrijdende rationalisatie – het menselijk collectief bewustzijn zou evolueren naar één logisch punt. De seculariseringsthese, het positivisme en de liberalisme-voorspelling van Francis Fukuyama zijn daarvan krachtige expressies. Het probleem is dat zeker voor de laatste twee net het omgekeerde is gebleken. Er is geen algemene consensus over morele en levensbeschouwelijke premisses, en daarom zijn deze voorspelde evoluties er niet gekomen – althans voorlopig.  De secularisering onder moslimjongeren – het verschuiven van levensstijlen, referentiekaders – zal zich nog wat doorzetten, al is dat iets anders dan religieuze onverschilligheid.

Volgens sociologen komen daar drie groepen uit voort: zij die zich inhoudelijk terugplooien, zij die op sociaal vlak uit de boot van de mainstreamcultuur vallen en een soort ‘symbolische’ religiositeit ontwikkelen – met religie dus als basis voor identiteit – en tot slot zij die socialiseren in de mainstream. Het zal van een complex aantal factoren afhangen hoe deze groepen zullen evolueren. Er zijn nog veel uitdagingen op dat vlak. Daarom zijn de inspanningen in het onderwijs en middenveld zo waardevol.

 

Meerwaarde 
Het zou dus bijzonder jammer zijn mochten bepaalde politieke partijen hun zin krijgen en het godsdienstonderwijs afschaffen. Het zou de grote meerwaarde van islamonderwijs – zeker in het licht van de grote maatschappelijke uitdagingen – totaal miskennen. Het islamonderwijs heeft een unieke sleutel in handen om het verschil te maken. Moslimjongeren hunkeren naar verbinding en acceptatie. Het feit dat er een islamleraar rondloopt die meebouwt aan het schoolgebeuren, die harmonieus omgaat met niet-moslims en die de islamitische ethos in de Vlaamse context kan omzetten, is de beste garantie voor moslimjongeren om een meerlagige en complexloze identiteit te ontwikkelen.

Daarnaast hebben in tijden van polarisatie en desinformatie moslimjongeren behoefte om hun geloof in context te kunnen plaatsen en kwalitatief te verdiepen. De deskundige begeleiding van een islamleerkracht is dan geen overbodige luxe. Dat leerlingen de kans krijgen hun eigen religieuze identiteit te verkennen en te begrijpen is cruciaal voor hun welzijn en veiligheid, aangezien een sterke identiteitsontwikkeling hen helpt om zichzelf te verankeren in de maatschappij en om te gaan met de uitdagingen van diversiteit. Het afschaffen zou net de weg effenen voor nog meer segregatie en isolatie, met bijvoorbeeld een groeiende vraag naar aparte scholen die aansluiten bij religieuze en culturele behoeften.

 

Extremisme
Bovendien bevordert goed godsdienstonderwijs waarden als empathie, respect en verantwoordelijkheid, die fundamenteel zijn om radicalisering tegen te gaan. Wanneer jongeren worden aangemoedigd om kritisch na te denken over hun geloof en de wereld om hen heen, worden ze minder vatbaar voor extremistische invloeden. Onderzoeken tonen aan dat onder meer het versterken van islamitisch godsdienstonderwijs effectiever is dan repressieve maatregelen.

 

Bron: Tertio

 

https://tertio.be/moslimjongeren-willen-in-het-geheel-passen/