Bahattin Kocak: Waarom een kerstboom níét haram is (09/12/2024)
Bahattin Koçak is islamleraar. Hij legt uit waarom moslims en christen gerust met elkaars feesten kunnen meevieren, zonder zichzelf te verloochen.
“Meester, Youssef zegt dat een kerstboom haram is. Wij hebben thuis een grote kerstboom staan”, zegt Ayşe, ook een moslimleerling.
Het hoort bij het einde van het jaar: de warme gezelligheid van Sinterklaas en Kerstmis. Overal lichtjes, cadeautjes en feestelijke samenkomsten. Maar voor moslims werpt dat een dilemma op: in hoeverre kunnen zij deelnemen aan deze feesten zonder zich af te vragen of dit een compromis betekent voor hun geloof? En wat betekent het omgekeerd als christenen zich verdiepen in de ramadan?
Als Belg met Turkse roots, moslim en idealist die bruggen wil bouwen, wil ik een persoonlijk perspectief bieden – en een belangrijke boodschap: deelnemen aan elkaars tradities is geen verraad aan je eigen geloof.
De geschiedenis van Sinterklaas en Kerstmis is verbonden met het christendom. Sint-Nicolaas was een bisschop die in Anatolië leefde en die bekendstond om zijn vrijgevigheid, maar het feest heeft inmiddels een sterk cultureel karakter gekregen. Kerstmis viert de geboorte van Jezus, ook een profeet in de islam, maar is uitgegroeid tot een wereldwijd fenomeen van samenzijn.
Nuances
Als moslim kan ik deze feesten erkennen als deel van een gedeeld cultureel erfgoed. Toch blijven er nuances. Kan ik mijn leerlingen laten genieten van Sinterklaas zonder in conflict te komen met mijn geloofsovertuiging? Of deelnemen aan een kerstviering zonder dat dit als een religieuze daad wordt gezien? Voor mij ligt het antwoord in intentie: je neemt deel uit respect en verbondenheid, niet uit religieuze toewijding.
Het idee dat meedoen een vorm van ‘verraad’ zou zijn, is een misvatting. Mijn geloof wordt niet minder sterk omdat ik het plezier van Sinterklaas deel met mijn kinderen of een kerstmaaltijd bijwoon met vrienden. Integendeel, zulke momenten versterken mijn bewustzijn van wie ik ben en wat mijn waarden zijn. Het is juist die innerlijke zekerheid die me in staat stelt open te staan voor anderen.
Veel moslims worstelen met deze vraag. Sommigen vieren bewust geen Sinterklaas of kerst uit angst om hun religieuze identiteit te verwateren. Anderen zien deze feesten als een kans om deel te nemen aan de samenleving waar ze deel van uitmaken.
Context
In mijn klas hebben we gekozen voor een gebalanceerde aanpak. Sinterklaas draait bijvoorbeeld om het plezier van mijn leerlingen, maar ook om de historische figuur. De cadeautjes en liedjes zijn een culturele traditie die ik los kan zien van religie. Kerstmis biedt soortgelijke kansen: een gezellige maaltijd, het delen van warmte in de koude wintermaanden – dat zijn universele waarden.
Belangrijk is dat ik mijn leerlingen uitleg wat deze feesten betekenen. Door hen bewust te maken van zowel de religieuze als culturele context, leren ze hun eigen identiteit te waarderen én respectvol met andere tradities om te gaan. Het vieren van een feest is voor ons geen overgave van wie we zijn, maar een manier om verbinding te maken met de wereld om ons heen.
Het omgekeerde is even relevant: hoe staan christenen tegenover deelname aan islamitische tradities? Veel moslims nodigen hun niet-moslim vrienden en buren uit voor een iftarmaaltijd. Een christelijke vriend besloot ooit mee te vasten tijdens de ramadan. Niet uit religieuze toewijding, maar als een gebaar van solidariteit. Hij noemde het een “spirituele uitdaging” en een manier om dichterbij mijn wereld te komen. Voor hem was het vasten geen verloochening van zijn eigen geloof, maar juist een moment om dat geloof in een nieuwe context te ervaren. Net zoals ik Sinterklaas of Kerstmis niet zie als een bedreiging voor mijn identiteit, kunnen anderen hetzelfde doen bij islamitische tradities.
Gemeenschappelijk
Wat mij steeds opvalt, is hoeveel gemeenschappelijks er eigenlijk is tussen deze feesten. Vrijgevigheid, saamhorigheid en aandacht voor familie staan centraal in zowel Sinterklaas en Kerstmis als in ramadan. Het zijn momenten waarop we ons richten op wat echt telt: geven zonder iets terug te verwachten, zorgen voor de ander, en dankbaar zijn voor wat we hebben.
Er zullen altijd mensen zijn die vrezen dat deelname aan elkaars tradities leidt tot assimilatie of verlies van identiteit. Maar ik geloof dat het juist een verrijking is. Voor mij is het sleutelwoord vertrouwen: vertrouwen in mijn eigen geloof en vertrouwen in mijn intenties. Het is geen kwestie van ‘verraad’ als ik een feest vier met vrienden of buren. Het is een daad van respect, van verbinding, van menselijkheid.
Laten we nieuwsgierig blijven naar elkaar. Deelnemen aan Sinterklaas, Kerstmis of ramadan is geen kwestie van geloof opgeven, maar van menselijkheid omarmen. Dus beste Ayşe en vele lotgenoten, een kerstboom is niet haram!
Bron: De Morgen